Toplam Sayfa Görüntüleme Sayısı

22 Eylül 2017 Cuma

Varşova'da Yahudi Getto'su

Varşova öyledir, böyledir; kalitelidir, moderndir, geniş bulvarları, çeşmeleri, büyük meydanları ve Chopin'in kalbinin gömüldüğü/saklandığı kilisesi ile muhteşemdir. Falan filan....

Orada bir de Yahudi Gettosu mevcutmuş. Şehrin tam ortasında kurulmuş bir "Bekleme Odası" varmış.  Her gün aynı saatte hareket eden ve 3.5 saat sonra toplama kampında duran bir ölüm treni de varmış. 1942 ila 1943 yılları arasında 300.000 Yahudi'nin katledildiği bir facia söz konusu.

Gidenler hakkında hiç bir yazılı kayıt yok. Trenden iner inmez istikamet doğrudan gaz odaları olmuş. Hiç bir ayırıma gerek duymadan...

Şehrin ortasında kuzeyden güneye doğru ilerleyerek yükselen kırmızı kiremitten bir duvar var. Karşı apartmanda oturan Yahudi dostun, komşun o duvarın  arkasında kalıp ortadan kaybolduğunda sorgulamayan, nedenini merak etmeyen - belki eden ama savaş korkusundan, kendi ailesinin geleceğini düşünmek zorunda kaldığından susmak zorunda kalan insanlar da var.

"Var" fiilini özellikle bu kadar çok kullandım; kolayıma geldiği için değil.

Güzel Varşova, seni en çok Getto ile anacağım.




Ölüm trenine binip yitip gidenler hakkında hiç bir yazılı belge olmadığından, bilinen, en çok kullanılan, en az kullanılan isimler A'dan Z'ye tek tek taşın üstüne işlenmiş.

Raylar halen duruyor. Tam o noktadan insanları trene bindirdiklerinden  "Bekleme Odası" deniliyormuş.

2 yıl boyunca 300.000 kişi her gün tek trenle toplama kampına taşınıp öldürülmüş (bu cümleyi 2ci kez kullandığımın bilincindeyim).


Soykırım Anıtı, şehrin başka bir alanda Soykırım Müzesi'yle birlikte yer alıyor. Etkileyici 2 yapı.


Müzenin kapısı İbrani alfabesinin ilk harfi olarak tasarlanmış; her şeyin başlangıcı, yeniden başlangıç anlamında kullanılmış. Güzel ve etkileyici.




Vakit darlığından gezemedik maalesef.



Aynı alanda yer alan bu heykel Karski adında üst düzey bir Polonyalı'ya ait. Savaşın ortalarında olup bitenin farkına varıp ABD'ye gidip orada yetkililere durumu anlatmaya çalışmış. Gelin, bu katliamı durdurun, toplama kamplarını bombalayın demiş. Dediklerinin tek kelimesine bile inanmamışlar!!!





Her yıl yapılan anma toplantılarına ait fotoğraf sergisi de can alıcıydı.

Günümüzde Getto duvarlarından sadece bir parça ayakta kalmış. Onu da, soykırımdan kurtulan bir adamın ölene kadar 7/24 başında nöbet tutmasına borçluyuz.




Bu bölgeyi gezerken sessiz olmamız konusunda uyarıldık. Saygıdan sandık, meğer etrafta oturanları rahatsız etmemek içinmiş!!! Hayat devam ediyor anlayacağınız....

Bunun dışında Varşova çok güzel bir şehir.


21 Eylül 2017 Perşembe

Auschwitz; Bir An Önce Yazmam Gerekiyor

Daha yazmam gereken onca yer varken, hepsini atlayıp burasını önceliğim haline getirmem vicdani sorumluluğuma ait.

Allah bana gördüklerimi unutturmasın diyorum.

Bir canlının diğer canlıya yaptığı zulüm akıllara durgunluk verecek cinsten.

Auschwitz çok etkileyici, çok can yakıcıydı. Kendi gözlerinle görmüş olmak çok önemli. O koridorlarda yürümek, işkence odalarını teneffüs etmek... Allah unutturmasın bana.

Ve tekrarı asla olmasın... olmamalı.


Daha içeri adım atmadan bu yazıyı görmek bile insanı şoke ediyor. Alay eder gibi..
"Çalışmak  Özgür Kılar"


Çok büyük bir yer. Bütün barakaları tabii ki gezmedik, gezemedik, gezemezdik.








Alman disiplini alanın her tarafında, her kösesinde kendini gösteriyor... O kadar sistematik kurulmuş ki her şey... Saat gibi çalışmış.



Bu fotoğrafları çekerken flaş kullanamadım. Hiç birimiz yapamadı.
İstasyona gelen trenden inen museviler... pırıl pırıl, ellerinde valizleri.. başlarında şapkaları.. Kadın erkek çoluk çocuk.


Öyle bekleşiyorlar.


Ve ayırım başlıyor... Kadınlar bir tarafa, erkekler diğer tarafa... Acaba ne hissettiler... son dokunuş, son bakış...


Kadınlar ve çocuklar ayrılıyor... Aklıma hep Sophie'nin Seçimi filmi geldi...


1940 ile 1945 yılları arasında Nazi'lerin katlettiği musevi, çingene, Sovyet esirler, eşcinseller ve diğer etnik grupların sayısını gösteren tablo.

Nereden nereye çağrışım yaptı... Sovyet esirleri ne alaka diye soracak olanlara yanıt: Haziran 2017'de Gürcistan'ı gezerken Gori şehrinde Stalin Müzesine de uğramıştık. Orada Stalin ile ilgili bir olay anlatılmıştı; Rusya resmen savaşa dahil olmuş. Stalin'in en büyük oğlu da cephede. Bir gün bir Alman üst düzey komutandan haber geliyor. Oğlunun ellerinde olduğu, onu bir Alman komutana karşı takas edebileceklerini söylüyor. Stalin hiç düşünmeden, benim oğlum er, sizinki komutan. Ne veririm, ne de alırım...

Kim bilir, nerede hangi şartlarda oğlan ölüyor.


Yine şaka gibi. O kadar ciddi kayıt tutmuşlar ki... Her gelen yazılmış, belgelenmiş. Neden, niçin? Ama iyi ki.




Vitrin arkasındaki onca evrak arasından İzmir doğumlu bir Türk musevisinin ismine rastlamak, onu görebilmek kolay iş değil.. Eser İlhan'a o an'ı yakalayıp fotoğrafı çektiği ve paylaşmama izin verdiği için teşekkür ederim.

13 Mayıs1905 yılında İzmir'de doğmuş, Paris'te yaşayan bir işçi. İsmini Jusso olarak okuyabildik. Eşinin ismi Chondessa. 3 çocuğu var. Hepsi orada hayatlarını kaybettiler herhalde.

Bunları paylaşırken ruhlarını rahatsız etmediğimi umuyorum!!


Bu ölüm yolunda hiç fotoğraf alamadık. Penceresiz ufacık hücrelere onlarca kişiyi konserve misali tıkıp boğulmalarını sağlamışlar.

Askılarda sallandırmışlar.


Dağıtım yapılıp valizlerdeki kayda değer eşyalara el konulduktan sonra durum....


Bir duvar boydan boya tepeleme gözlük....


X işareti atılmış valizler.


İnsanlar tatile çıktıklarını sandıklarından maşrapalarını da beraberlerinde getirmişler. Binlerce....



Ayakkabılar.


Erkeklerin traş takımları.


Kadınların saç fırçaları.

Bir odada da kadın saçları vardı. Zaten dilimiz damağımıza yapışmış, boğazımız düğüm düğüm olmuştu, orayı ben şahsen başım önümde geçtim.
Ama o saçlardan Nazi eşlerinin abajurlarına püskül ve kendileri için peruk yaptıklarını da duymamazlıktan gelemedik.



Sürekli şaka gibi diye yazıyorum ama, onca işkenceye karşın "modern" sayılabilecek tuvaletler.


Uyuduklarını sandıkları yerler... Sanki ağıl (:


1941 yılına kadar şilte kullanılmış!!! Balık istifi gibi yanyana yatıp sabah toplanıp hücrenin kenarında toplanıyormuş.


Canları sıkılmış veya birine veya herhangi bir şeye sinirlenmişler, kadın erkek bir arada çırılçıplak soyup şu yukarıdaki duvarın önünde kurşuna dizmişler mesela.


Silah sesleri, çığlıklar duyulmasın diye örülmüş pencereler.


Ve gaz odaları... Hadi arınacaksınız, duş alacaksınız diye yüzlerce kişiyi soyup buraya kapatıp vermişler gazı.
İşin hangi en kötü tarafı bilmiyorum ama, cesetleri buralardan krematoryuma diğer mahkumlar taşımışlar. Belki de sırasını bekleyenler... Bu nasıl bir ruh halidir?


Burası da krematoryum. Bence kurtuldukları, sonunda huzura erdikleri yer.

Allak bullak çıktık. Hemen sonrasında subayların yaşadığı Birkenau gezildi. Hiç içimden gelmedi oraya gitmek. Abajurları mı görecektim?

Bu geziyi gerçekleştiren Dünyanın Renklerine ve şapşahane rehberimiz Osman Dülek'e özel teşekkürlerimle.....